Bác Hồ và những lời dạy về gia đình
Gia
đình luôn là nơi khởi nguồn và hình thành nhân cách của mỗi con người. Tình cảm
gia đình là cơ sở tốt đẹp, bền vững của lòng yêu nước, yêu dân. Sinh thời, Bác
Hồ luôn quan tâm, đề cao vai trò của gia đình trong xã hội. Vì vậy, Bác Hồ từng
nói: “Hạt nhân của xã hội là gia đình. Chính vì muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội
mà phải chú ý hạt nhân cho tốt”.
Bác Hồ về thăm quê.
Giáo
dục gia đình
Trong
thư ngày 31-10-1955, sau khi căn dặn thầy giáo, học sinh, cán bộ thanh niên và
nhi đồng, Bác viết: “Tôi cũng mong các gia đình liên lạc chặt chẽ với nhà
trường, giúp đỡ nhà trường giáo dục và khuyến khích các em chăm chỉ học tập,
sinh hoạt lành mạnh và hăng hái giúp ích nhân dân”. Trong gia đình, cha mẹ là
người có ảnh hưởng rất lớn đối với con trẻ, vì vậy, Bác “mong cha mẹ học trò
hết sức giúp đỡ nhà trường trong việc giáo dục con em chúng ta cho có kết quả
tốt đẹp” .
Nói
chuyện tại Hội nghị Cán bộ Đảng ngành Giáo dục tháng 6-1957, Bác căn dặn cán bộ
đảng Ngành này: “Phải nhất thiết liên hệ mật thiết với gia đình học trò. Bởi vì
giáo dục trong nhà trường, chỉ là một phần, còn cần có giáo dục ngoài xã hội và
trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo
dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã
hội thì kết quả cũng không hoàn toàn”. Theo Bác, giáo dục trẻ em là cần làm cho
trẻ biết yêu Tổ quốc, thương đồng bào, yêu lao động, biết vệ sinh, giữ kỷ luật,
học văn hóa. Đồng thời phải giữ toàn vẹn tính vui vẻ, hoạt bát, tự nhiên, tự
động, trẻ trung của chúng, chớ làm cho chúng trở nên già cả. Để làm được điều
đó, giáo dục gia đình giữ vai trò rất quan trọng. Bác khuyên mọi người trong
gia đình phải quan tâm, giúp đỡ lẫn nhau để mở rộng hiểu biết, nâng cao trình
độ văn hóa, thi đua với nhau vươn lên thực hiện tốt nghĩa vụ của mỗi người đối
với gia đình và đất nước.
Giáo
dục trong gia đình, theo Người là mỗi người nhắc nhở, dạy bảo nhau, các cụ phụ
lão thi đua, đốc thúc con cháu tham gia mọi công việc, các cháu nhi đồng thi
đua học hành và giúp đỡ người lớn, “vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết
thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo”. Bác nhắc nhở trong gia đình các
bậc cha mẹ phải gương mẫu trước con em, trẻ em hay bắt chước cho nên các thầy
giáo, cha mẹ đều phải gương mẫu từ lời nói đến việc làm. Trong xã hội hiện nay
còn tồn tại nhiều tệ nạn, những cám dỗ đối với trẻ em, gia đình chính là nơi
bảo vệ và giúp cho con em mình duy trì được lối sống văn hóa. Và chính gia đình
là nơi khởi đầu những ý tưởng đầu tiên của con trẻ về sự tự chủ, vâng lời, về
sự thật, sự tha thứ, hình thành lối sống văn hoá tốt đẹp, lòng yêu nước, sự đùm
bọc lẫn nhau.
Xây
dựng văn hóa ứng xử gia đình
Văn
hóa ứng xử là hạt nhân gắn kết mọi thành viên trong gia đình và tất cả những
tinh túy của truyền thống văn hóa ứng xử của dân tộc cũng từ nguồn cội này mà
ra.
Đối
với người Việt Nam, quan hệ gia đình là một trong những mối quan hệ quan trọng
nhất. Mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là nơi duy trì truyền
thống và trao quyền các giá trị văn hóa. Nó tạo dựng cơ sở cho sự trật tự, ổn
định xã hội và hình thành nhân cách con người. Gia đình Việt Nam với tất cả các
mối quan hệ bên trong của nó đang biến đổi trong thời đổi mới, vừa kế thừa
truyền thống vừa hướng tới xây dựng gia đình hiện đại. Do đó, xây dựng gia đình
nề nếp, có văn hóa, xây dựng "gia đình ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu
hiếu thảo” có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc xây dựng con người mới.
Chủ
tịch Hồ Chí Minh được sinh ra, lớn lên và trưởng thành cũng từ cái nôi của một
gia đình mang đậm những nét điển hình văn hóa ứng xử của một gia đình truyền
thống Việt Nam. Từ những điểm mạnh đó của truyền thống văn hóa gia đình, có thể
vận dụng văn hóa ứng xử Hồ Chí Minh để giáo dục mỗi thành viên trong gia đình.
Bởi vì Việt Nam là một trong số ít các quốc gia rất coi trọng yếu tố gia đình
và khi đến bất cứ một gia đình nhỏ nào cũng có thể nhìn thấy hình ảnh của Chủ
tịch Hồ Chí Minh được tôn thờ một cách trang trọng. Với người lớn, Bác Hồ là
động lực để họ học tập và làm theo tấm gương của Người. Với các em thuộc thế hệ
mầm non, việc thi đua thực hiện tốt ‘Năm điều Bác Hồ dạy” là động lực để thúc
đẩy các em luôn chăm ngoan, học giỏi, nghe lời thầy cô, ông bà, cha mẹ, thương
yêu bạn bè…. để xứng đáng là "Cháu ngoan Bác Hồ”.
Bác Hồ đến thăm gia đình đồng bào các dân tộc ở Việt Bắc. Ảnh tư liệu
Giáo
dục ứng xử văn hóa Hồ Chí Minh trong gia đình là điều cần thiết trong điều kiện
hiện nay. Nếu làm được điều đó, nó sẽ có tác dụng đem đến cho mọi thành viên
trong gia đình nói riêng và lan tỏa ra toàn xã hội một niềm tin, một nhận thức
đúng đắn về quan hệ xã hội, tránh được những biểu hiện sai lệch do mặt trái của
cơ chế thị trường mang lại.
Gia
đình và xã hội
Bác Hồ
cho rằng giáo dục gia đình không chỉ bó hẹp trong phạm vi từng gia đình riêng
lẻ mà phải mở rộng tác dụng ra làng xã và toàn xã hội, phải chăm lo đến cả con
cái những gia đình khác trong đại gia đình của dân tộc ta. Theo nghĩa mới thì
gia đình rộng rãi hơn, tốt đẹp hơn. Thí dụ: Những người cùng lao động trong một
nhà máy, trong một cơ quan, trong một hợp tác xã… đều phải đoàn kết và thương
yêu nhau như anh em trong một gia đình. Rộng rãi nữa là đồng bào cả nước đều là
anh em trong một gia đình. Đã là đại gia đình thì sự săn sóc, dạy dỗ cũng không
chỉ nhằm làm cho con cháu mình khỏe và ngoan mà phải cố gắng cho tất cả con
cháu mình ngoan và khỏe.
Và
chính Bác đã nêu một tấm gương mẫu mực cho các bậc cha mẹ và người lớn về sự
quan tâm chăm sóc trẻ thơ, mang lại cho trẻ em hạnh phúc được sống cùng cha mẹ,
được hưởng quyền dân chủ, được vui chơi và học hành tiến bộ. Bác rất coi trọng
việc giáo dục trẻ em biết kính yêu thầy cô và giúp đỡ cha mẹ. Đêm Trung thu đầu
tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mặc dù công việc bộn bề, đất nước còn
nhiều khó khăn, Bác đã dành thời gian nói chuyện với thiếu nhi, Bác căn dặn:
Các em nên rèn luyện đức tính thành thật và dũng cảm, ở trường thì kính thầy,
yêu bạn, đoàn kết và giúp đỡ cha mẹ, ở xã hội thì tùy sức mình mà tham gia
những việc có lợi chung…
Thấm
nhuần những lời dạy của Bác Hồ về tầm quan trọng của gia đình và giáo dục gia
đình, ngày 28-6-2000, Ban Bí thư Trung ương Đảng đã ban hành Chỉ thị số 55-CT/TW
về tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy đảng của cơ sở đối với công tác bảo
vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em. Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số
72/2001/QĐ-TTg, chọn ngày 28-6 hàng năm là ngày Gia đình Việt Nam, nhằm đề cao
trách nhiệm lãnh đạo các ngành, các cấp, các đoàn thể và tổ chức xã hội cùng
toàn thể các gia đình thường xuyên quan tâm xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng,
tiến bộ và hạnh phúc, đẩy mạnh công tác bảo vệ, chăm sóc giáo dục trẻ em, phát
huy vai trò của gia đình và giáo dục gia đình, góp phần vào sự nghiệp xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc. Ngày Gia đình Việt Nam là mốc quan trọng để những con người
đất Việt hướng về cội nguồn, về những người thân yêu, qua đó nuôi dưỡng những
tình cảm đẹp, những giá trị văn hoá cao quý của dân tộc. Cho dù có đi đâu, làm
gì, gia đình vẫn là nơi để nhớ, để yêu thương và để quay về.
Gia đình hạnh phúc. Ảnh Internet
Trong
bối cảnh hiện nay, nhiều giá trị truyền thống của gia đình Việt Nam đang bị
phai nhạt khiến cho nhiều gia đình Việt có nguy cơ rơi vào khủng hoảng, nền
tảng xã hội thiếu vững chắc. Vì vậy, Ngày Gia đình Việt Nam đang trở thành một
sinh hoạt văn hóa cộng đồng lành mạnh, giáo dục, động viên mọi người thể hiện
tình thương yêu và trách nhiệm đối với tổ ấm của mình, đồng thời thể hiện trách
nhiệm đối với tương lai của dân tộc.
Quay
ngược thời gian, chúng ta nhớ về gia đình của Bác Hồ kính yêu. Cả gia đình Bác
đã hy sinh cho nhân dân, cho đất nước. Gia đình Bác đã hòa vào mỗi gia đình
người Việt Nam hôm nay và mai sau. Mặc dù Bác không lập gia đình, không có vợ,
con nhưng mỗi gia đình Việt Nam như có Bác ở bên, đi theo con đường Người chọn,
học tập và làm theo lời Người dạy. Gia đình của Người, sống mãi cùng gia đình
Việt Nam, trường tồn cùng sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam./.